تغذیه گندم در اراضی شور

تغذیه گندم در اراضی شور یکی از مهمترین موارد در افزایش عملکرد گندم است. قسمت عمده مناطق کشور ما، به دلیل بالا بودن مقدار تبخیر و تعرق و پایین بودن میزان نزولات جوی جزو مناطق خشک و نیمه خشک طبقه بندی می‌شود. یکی از مشکلات این مناطق، شوری خاکها می‌باشد. بر طبق آمار موجود، سطح کل خاکهای شور در ایران حدود ۴۴ میلیون هکتار تخمین زده می‌شود که حدود ۳۰ در‌صد مساحت دشتها و متجاوز از ۵۰ در‌صد اراضی تحت کشت آبی کشور است.

بطور کلی می‌توان گفت به استثنای اراضی استانهای گیلان و مازندران، تقریبا تمام خاکهای دشت و اراضی پست ایران کم و بیش شور بوده و بیشترین شوری در اراضی مشاهده می‌شود که تحت آبیاری هستند. در این مناطق آب مورد نیاز محصولات کشاورزی عمدتاً از طریق آبیاری تأمین می شود و کمبود منابع آب دارای کیفیت خوب، برای کشاورزی، باعث می‌گردد تا زارعین به ناچار، از آبهای با کیفیت نامطلوب از جمله آبهای شور استفاده نمایند.

بدین ترتیب شوری خاکها و منابع آب، یکی از عوامل محدود کننده تولید محصولات زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک کشور است. گندم مهمترین محصول زراعی ایران است و رشد و عملکرد آن در بسیاری از مناطق تحت تاثیر تنش شوری کاهش می‌یابد. سطح وسیعی از اراضی استان اصفهان نیز به درجات مختلف با مشکل شوری مواجه است که از جمله می‌توان به قسمت وسیعی از اراضی شمال و شرق شهر اصفهان اشاره نمود.

استفاده از ارقام متحمل به شوری، رعایت برخی نکات زراعی و توجه به برخی اصول در تغذیه گندم، می‌تواند تا حد نسبتا زیادی به افزایش بازده تولید این محصول در شرایط تنش شوری کمک نماید. در این پست اهمیت تغذیه گندم در اراضی شور را بررسی می کنیم تا ضمن آشنایی مختصر با برخی مفاهیم زراعت در شرایط شور، برخی نکات زراعی و تغذیه‌ای که در بهبود تولید گندم در این شرایط نقش دارند، تشریح گردد.

به چه نوع خاکی خاک شور می گویند

تعریف یک خاک شور را باید با در نظر گرفتن نوع گیاهی که قرار است در آن کشت گردد بیان کرد ولی بطور کلی به خاکی شور گفته می‌شود که غلظت نمک در ناحیه ریشه به میزانی بالاتر از حد متعارف رشد گیاه برسد. به عبارت دیگر خاک شور به اندازه ای حاوی نمک است که رشد گیاهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

بر اساس یک تعریف کلی دیگر، اگر مقدار هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک بیشتر از ۴ دسی زیمنس بر متر باشد، آن خاک را خاک شور می‌نامند. با این حال تعریف مذکور بسیار کلی بوده و عوامل دیگری از جمله بافت خاک، شرایط آب و هوایی، نوع گیاه مورد کشت و کیفیت آب می‌تواند بر آن تاثیر بگذارد.

لازم به توضیح است روشهای مختلفی برای اندازه‌گیری و بیان مقدار شوری آب آبیاری و خاک وجود دارد اما معمولا برای اندازه‌گیری شوری، از هدایت الکتریکی استفاده می‌شود. هر‌چه میزان غلظت نمک در آب آبیاری یا محلول خاک بالاتر باشد میزان هدایت الکتریکی آن بیشتر خواهد شد. هدایت الکتریکی معمولا بر اساس واحدی به نام دسی زیمنس بر متر ( یا میلی موس بر سانتیمتر) اندازه گیری می‌گردد.

خاکهای شور اغلب در مناطق خشک و نیمه خشک بوجود می‌آیند.  بیشتر اراضی با غلظت نمک بالا در زمینهای تحت آبیاری وجود دارند.

عکس العمل گیاهان به شوری

تحمل گیاهان مختلف نسبت به شوری متفاوت است. بر این اساس می‌توان گیاهان را به ۴ دسته گروه متحمل، نیمه متحمل، نیمه حساس و حساس تقسیم بندی نمود.

گندم جزو گیاهان نیمه متحمل به شوری تقسیم بندی می‌شود.

حد تحمل شوری در گندم

معمولا گیاهان می‌توانند شوری خاک را تا حد معینی تحمل کنند بطوری که عملکرد آنها کاهش نیابد، که به آن آستانه یا حد تحمل شوری می‌گویند. بعد از آن آستانه یا حد تحمل، به ازای هر واحد افزایش شوری آب یا خاک، مقداری از رشد و عملکرد گیاه کاهش خواهد یافت.

حد تحمل به شوری خاک برای گندم ۶ دسی زیمنس بر متر است ( در عصاره اشباع خاک)، و در صورتی که هدایت الکتریکی خاک به ۱۳ دسی زیمنس بر متر برسد، باعث ۵۰ درصد کاهش عملکرد گندم می‌شود. گندم دوروم نیز جزو گیاهان نسبتا متحمل به شوری طبقه بندی شده و حد تحمل شوری آن ۷/۵ دسی زیمنس بر متر گزارش شده است. نکته مهم اینکه حد تحمل شوری، به عوامل مختلف دیگری نیز بستگی دارد، به عنوان مثال اقلیم منطقه و بافت خاک از آن جمله هستند.

تحمل شوری در بین ارقام مختلف گندم نیز متفاوت است. و نیز می توان تا حدود زیادی با رعایت اصول تغذیه گندم در اراضی شور تحمل گیاه را در برابر شوری افزایش داد.

اثرات شوری بر گیاهان

در اثر شوری، رشد کاهش یافته و گیاه ضعیف می‌گردد. چنین گیاهی قادر به تولید محصول زیاد نبوده و بدین ترتیب عملکرد گیاه نیز کاهش می‌یابد.
شوری ممکن است به ۳ طریق باعث کاهش رشد و عملکرد گیاه گردد:

۱- وجود نمک در خاک باعث می‌شود که آب موجود در خاک کمتر در دسترس گیاه قرار بگیرد و گیاه برای جذب آب دچار مشکل گردد. در این صورت گیاه برای اینکه بتواند حداقل آب مورد نیاز خود را جذب کند باید انرژی بیشتری صرف نماید.
۲- برخی یونها مانند کلر، بر و سدیم ممکن است برای گیاه مسمومیت ایجاد کنند. معمولا در شرایط شوری غلظت این عناصر بالا است و برای برخی گیاهان مشکل ایجاد می‌کند.
۳- شوری ممکن است باعث اختلال در جذب برخی عناصر غذایی توسط گیاه گردد.

اثر شوری بر جوانه زنی

شوری عموما باعث تاخیر در جوانه زنی و کاهش در‌صد و سرعت جوانه زنی می شود. شوری بسته به شدت آن می‌تواند باعث شود که درصدی از بذرها سبز نشوند، یا دیرتر سبز شوند و یا گیاهان ضعیفی تولید کنند. برخی گیاهان مانند گندم و جو در مرحله جوانه‌زنی بذر تحمل کمی نسبت به شوری دارند اما تحمل آنها در مراحل بعدی رشد افزایش می‌یابد. بعد از مرحله جوانه زنی نیز اهمیت تغذیه گندم در اراضی شور بیش از پیش نمود می کند.

کیفیت آب آبیاری

سه ویژگی عمده برای ارزیابی کیفیت آب آبیاری مورد استفاده قرار می‌گیرند که عبارتند از:
۱-شوری: این خصوصیت در ارتباط با غلظت کل نمکهای موجود در آب آبیاری است. گرچه عموما ممکن است نمک طعام (کلرید سدیم) به عنوان منشا شوری در نظر گرفته شود، اما انواع مختلفی از نمکها ممکن است در آب وجود داشته باشد.
۲- سدیمی بودن: خطر سدیمی بودن در ارتباط با اثرات زیان آور آن بر ساختمان خاک و تاثیرات سمی آن بر گیاهان حساس به سدیم است.
۳- سمیت: مربوط به اثر بعضی از یونها مثل سدیم، کلر، بر، نیتروژن و نیترات، و بی‌کربنات می‌باشد که باعث ایجاد مسمومیت در گیاه می‌شوند.

ارقام گندم متحمل به شوری

تحمل ارقام مختلف گندم نسبت به شوری متفاوت است. مهمترین ارقام گندم متحمل به شوری که در فعلا در دسترس میباشند:

۱-رقم روشن:

یکی از ارقام بومی و قدیمی گندم است که از بین توده های بومی گندم استان اصفهان در سال ۱۳۳۷ انتخاب شده و گرچه از پتانسیل عملکرد خیلی زیادی برخوردار نیست، اما تحمل خوبی به تنشهای محیطی از جمله شوری و خشکی دارد. دارای تیپ رشد بینابین (بهاره- پاییزه) است و از نظر کیفیت نانوایی نیز کیفیت آن خوب می‌باشد.

این رقم از نظر ارتفاع بوته رقمی پا‌بلند محسوب می‌شود و نسبت به خوابیدگی (ورس) حساس است. به علت تحمل خوب آن نسبت به شوری، هنوز مورد توجه زارعین قرار دارد. نتایج بررسی‌های انجام شده بین سالهای ۷۹ الی ۸۲ در رودشت اصفهان نشان داده است که، از بین ۶ رقم مورد بررسی (شامل پیشتاز، شیراز، مهدوی، مرودشت، کویر و روشن)، رقم روشن دارای کمترین میزان کاهش عملکرد به ازای هر واحد افزایش در شوری آب آبیاری بود.

۲- رقم کویر:

این رقم در سال ۱۳۷۶ معرفی شده و از تحمل خوبی نسبت به شوری برخوردار است. مبدا آن ایستگاه زابل می‌باشد که از تلاقی بین گندم سرخ تخم ( رقم بومی منطقه زابل) با ارقام خارجی حاصل شده است. تیپ رشد آن بهاره و رنگ خوشه آن قهوه‌ای است. ارتفاع بوته آن ۹۰-۸۵ سانتیمتر و کیفیت نانوایی آن متوسط می‌باشد.

۳- لاینهای شماره ۴، ۶ و ۹ متحمل به شوری:

لاینهای جدیدی هستند که برای شرایط شوری معرفی شده‌ و مراحل نامگذاری را می‌گذرانند. لاینهای مذکور بخصوص لاینهای شماره ۴ و ۶ تکثیر شده و هم اکنون توسط برخی از کشاورزان کشت می‌گردند. نتایج مقایسه این لاینها در مناطق شور کشور از جمله اصفهان، یزد، زابل، کرمان و نیشابور نشان داد که میانگین عملکرد دانه لاینهای ۴، ۶ و ۹ به ترتیب ۳۶۴۲، ۳۶۷۰ و ۳۵۵۸ کیلوگرم در هکتار و عملکرد ارقام روشن و کویر به ترتیب ۳۱۳۴ و ۳۰۳۶ کیلوگرم در هکتار بود.

لازم به توضیح است که تحقیقات به نژادی برای اصلاح و معرفی ارقام گندم مناسب برای اراضی شور، بصورت مداوم در حال انجام است. بنابراین، کشاورزان و مروجین جهت آشنایی با ارقام و لاینهای جدید و بدست آوردن اطلاعات راجع به آنها باید با مراکز تحقیقاتی در ارتباط باشند.

برخی عملیات زراعی در شرایط شوری

عملیات مدیریتی تولید محصول در شرایط شوری قدری با عملیات زراعی در شرایط غیر شور متفاوت است و با رعایت برخی نکات میتوان بازده تولید در این شرایط را تا حدی افزایش داد. در این بخش، برخی از این عملیات زراعی بطور مختصر بررسی می‌گردد.

۱-میزان بذر:

آزمایشات نشان داده است که مقدار بذر مورد استفاده برای کشت گندم در شرایط تنش شوری باید بیش از مقدار بذر مورد استفاده در شرایط غیر شور باشد. زیرا اولا جوانه زنی بذر در شرایط شوری کاهش می‌یابد و برای جبران آن باید بذر بیشتری مصرف کرد. ثانیا، پنجه زنی گندم در شرایط شوری کاهش یافته و بوته ها ضعیف‌تر می‌شوند.

معمولا اگر شوری در خاک سطحی که منطقه جوانه زنی بذر می‌باشد بیش از ۴ دسی زیمنس بر متر باشد جوانه زنی به تاخیر افتاده و کاهش می‌یابد. در صورتی که هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک حدود ۱۶-۱۴ دسی زیمنس بر متر باشد، ۵۰ در صد جوانه ها نخواهند توانست از خاک خارج شوند. به عبارت دیگر ۵۰ درصد کاهش در خروج گیاهچه های گندم رخ می‌دهد، و به زبان ساده تر از هر ۱۰۰ بذر کاشته شده، ۵۰ بذر از بین می‌رود.

نتایج مطالعات انجام شده نشان داده است که در شرایط شوری باید حداقل ۲۵ درصد بر میزان مصرف بذر افزود. در نهایت توصیه می‌گردد که میزان بذر بر اساس شدت شوری، رقم مورد استفاده، روش کاشت، خلوص بذر و وزن هزار دانه تعیین گردد.

۲-آبیاری:

آب آبیاری ، بسته به کیفیت آن می‌تواند باعث کاهش مشکل شوری و یا افزایش آن در خاک گردد. آب شور با حمل نمکها به خاک باعث تجمع نمک در خاک و افزایش شوری می‌شود. از طرف دیگر، آب شیرین می‌تواند باعث شستشوی نمکها از خاک شده و آنها را از محیط ریشه خارج سازد.

برای کاهش شوری منطقه جوانه زنی بذر (لایه ای از خاک که بذر در آن قرار گرفته است)، توصیه می‌گردد در صورت امکان آبیاریهای اول و دوم با آب دارای شوری کمتر صورت گیرد تا جوانه زنی بهتر انجام شود.

در صورتی که شوری خاک بالا باشد می‌توان با انجام یک یا دو آبیاری اضافه‌تر نسبت به آبیاریهای معمول منطقه بین خاک‌آّب و پی‌آب که میزان آن حدود ۳۰ سانتی‌متر ارتفاع آب باشد، به کاهش شوری خاک کمک نمود. زمان بندی صحیح و آبیاریهای مناسب در طول دوره رشد می‌تواند در کنترل شوری و کاهش اثرات آن مفید باشد.

۳- تغذیه ( مصرف کودها در شرایط شور)

۱-۳- اهمیت مصرف کودها در شرایط شور

برای موفقیت در بهره برداری از اراضی شور، علاوه بر رعایت موارد و مبانی مدیریتی، تامین صحیح عناصر غذایی مورد نیاز گیاه ضرورت دارد. بدین معنی که با عرضه صحیح عناصر غذایی در مقدار و نسبت بهینه، شرایط خاک باید به گونه ای تغییر داده شود که رشد گیاه بهبود یافته و محصول مناسبی بدست آید. اغلب خاکهای شور حاصلخیزی کمی دارند و اثرات زیانبار زیادی املاح محلول در خاک را می‌توان با فراهم نمودن مواد غذایی ضروری و کمک به گیاه برای تحمل تنش، تا حدودی تعدیل نمود.

محققین به این نتیجه رسیده‌اند که یکی از اثرات شوری بر گیاه، کوتاه شدن دوره رشد آن می‌باشد، لذا تغذیه گیاه در این شرایط اهمیت بیشتری می‌یابد. شوری خاک همچنین مانع رشد و فعالیت ریز‌جانداران(میکرواوگانیسم) خاک می‌شود و جمعیت آنها را به شدت کاهش می‌دهد، از طرفی بعضی از عناصر اصلی مورد نیاز گیاه توسط فعالیت همین ریز‌جانداران تولید یا بصورت قابل جذب در می‌آید.

بدین ترتیب، با توقف یا کند شدن فعالیت آنها، گیاه دچار کمبود مواد غذایی می‌گردد. همانگونه که قبلا ذکر شد، در اراضی شور غلظت زیاد املاح سبب کاهش جذب آب توسط گیاه نیز می‌گردد، همین امر باعث کاهش رشد ریشه ها و در نتیجه کاهش سطوح جذب مواد غذایی شده و بدین ترتیب میزان در دسترس بودن مواد غذایی می‌تواند نقش اساسی در رشد متعادل گیاه ایفا نماید.

نکته مهم دیگر این است که کودهای شیمیایی خود نوعی نمک بوده و مصرف زیاد آنها ممکن است به شوری خاک بیفزاید. بنابر این اضافه نمودن آنها به خاک شور باید با علم به اثر آنها صورت گیرد.

۲-۳- تامین ازت مورد نیاز گیاه

مقدار کود: معمولا توصیه کودی در خاکهای شور بالاتر از شرایط معمول است. بر اساس یک توصیه کلی اگر شوری آب آبیاری بیش از ۶ دسی زیمنس بر متر باشد، بهتر است به ازای هر واحد افزایش شوری، مقدار ۲۰ کیلوگرم کود اوره به مقدار توصیه شده قبلی اضافه گردد.

به عنوان مثال چنانچه شوری آب آبیاری ۱۱ دسی زیمنس بر متر باشد، باید در هر هکتار ۱۰۰ کیلوگرم اوره به توصیه کودی قبلی اضافه نمود.

این افزایش در مصرف کودهای ازته، تا محدوده شوری ۱۲ دسی زیمنس بر متر می‌باشد. بدین معنی که چنانچه شوری آب آبیاری بیش از مقدار مذکور باشد، عملکرد گندم بیشتر تابع شوری خواهد بود نه مقدار مصرف کودها. مصرف کودهای ازته حتما باید بصورت تقسیط و در چند مرحله ( از جمله پنجه‌زدن و ساقه رفتن) صورت گیرد.

نوع کود:

چهار منبع کودی ازته که بطور معمول استفاده می‌شوند عبارتند از:

– اوره CO(NH2)2

– سولفات آمونیوم (NH4)2SO4

– نیترات آمونیوم۳ NH4NO

– اوره با پوشش گوگردی SCU

از چهار منبع کودی فوق، کود سولفات آمونیوم در خاکهای آهکی- سدیمی و در مناطق خشک و نیمه خشک مفیدتر بوده و نسبت به سایر کودهای حاوی ازت از ارجحیت بیشتری برخوردار است

از آنجا که توصیه کود ازته عمدتا بر اساس کود اوره می‌باشد، جهت تبدیل مقدار مصرف کود اوره به مقدار مصرف کود سولفات آمونیوم کافی است. عدد مربوط به توصیه کود اوره را در ۲/۲ ضرب کرد.

کودهای اوره و اوره با پوشش گوگردی به دلیل اینکه نیاز به فعالیت میکروبی و آنزیمهای خاص در خاک دارد تا بصورت قابل استفاده برای گیاه در آید، و بدلیل اینکه در خاکهای شور و سدیمی فعالیت میکروبی بسیار کم می‌باشد، لذا استفاده از این کودها در خاکهای شور و سدیمی چندان مناسب نیست.

کود نیترات آمونیوم نیز به دلیل اینکه دارای ضریب شوری بالایی می‌باشد و سریعا حل می‌شود و نسبت به کودهای ازته دیگر شوری بالاتری تولید می‌نماید، در خاکهای شور و سدیمی توصیه نمی‌شود.

۳-۳- تامین فسفر مورد نیاز گیاه

سه منبع کودی فسفره که بطور معمول استفاده می‌شوند عبارتند از:

– سوپر فسفات تریپل

– منو آمونیم فسفات NH4H2PO4

– دی آمونیم فسفات ( NH4) 2HPO4

کلیه کودهای فوق در اراضی شور و سدیمی و مناطق خشک و نیمه خشک قابل توصیه می‌باشد. چنانچه حد بحرانی عرضه کود فسفره در خاکهای سبک ۱۵ میلی گرم در کیلوگرم خاک در نظر گرفته می‌شود بهتر است در خاکهای سنگین این میزان به ۲۰ میلی گرم در کیلوگرم ارتقاء یابد، چرا که رساندن میزان فسفر قابل تبادل در خاکهای سنگین نسبت به خاکهای سبک با عرضه بیشتر کود فسفره همراه است.

بنابر این جهت عرضه کود فسفره در خاکهای شور و سدیمی با آزمون خاک و با توجه به بافت خاک نسبت به توصیه اقدام می‌شود. بطوری که در شرایط یکسان، در خاکهای سنگین باید کود بیشتری نسبت به خاکهای سبک عرضه گردد.

روش استفاده از کودهای فسفره بسیار حائز اهمیت است. از آنجایی که حرکت این کودها در خاک بسیار کم است، لذا جایگذاری کودهای فسفره در محلی که بتواند مورد استفاده ریشه قرار گیرد بسیار مهم می‌باشد. بهترین روش استفاده از این کودها جایگذاری آنها در زیر بذر با استفاده از دستگاه کود‌کار است.

ولی از آنجا که این دستگاه بطور محدود در اختیار زارعین است، لذا توصیه می‌شود این کود قبل از شخم به زمین داده شود تا پس از شخم در عمق ۲۰ سانتیمتری خاک قرار گیرد.

۴-۳- تامین پتاسیم مورد نیاز گیاه

مقدار کود: در شرایط شور، گیاه نیاز به پتاسیم بیشتری دارد، لذا حد بحرانی پتاسیم قابل جذب در شرایط شور را ۳۰۰ میلی گرم در کیلوگرم در نظر می‌گیرند. تحقیقات نشان داده است که به ازای هر واحد افزایش شوری آب آبیاری از ۴ دسی زیمنس بر متر، باید ۳۰ کیلوگرم سولفات پتاسیم در هر هکتار به میزان توصیه شده اولیه اضافه گردد.

این میزان افزایش تا شوری ۱۲ دسی زیمنس بر متر خواهد بود. بنابر این جهت توصیه کود پتاسیمی، پس از آزمون خاک و در نظر گرفتن بافت خاک منطقه، توصیه کود پتاسیمی بر اساس شرایط شور صورت می‌گیرد. به عنوان مثال چنانچه آب آبیاری دارای شوری ۹ دسی زیمنس بر متر باشد باید در هر هکتار، ۱۵۰ کیلوگرم سولفات پتاسیم به توصیه اولیه اضافه کنیم.

نوع کود: سه منبع کودی پتاسه که بطور معمول استفاده می‌شوند عبارتند از:

– سولفات پتاسیم K2SO4. H2O

– کلرور پتاسیم KCl

– نیترات پتاسیم KNO3

از سه منبع کود پتاسه فوق تنها کود کلرور پتاسیم در شرایط شور توصیه نمی‌گردد و دو منبع سولفات پتاسیم و نیترات پتاسیم قابل توصیه می‌باشند. کود سولفات پتاسیم دارای ۴۱ در‌صد پتاسیم است و مصرف آن قبل از کشت در خاک می‌باشد.

کود نیترات پتاسیم نیز دارای ۳۸ در‌صد پتاسیم و ۱۴ در‌صد ازت است که به دلیل حلالیت بالایی که دارد می‌توان علاوه بر مصرف خاکی، بصورت کود آبیاری(عرضه آن همراه با آب آبیاری)، نیز استفاده نمود.

مثال:

چنانچه نتیجه آزمون خاک یک منطقه که دارای بافت سنگین و شوری آب آبیاری ۱۰ دسی زیمنس بر متر است به قرار کربن آلی برابر ۸/۰ در‌صد، فسفر قابل تبادل برابر ۱۱ میلی گرم در کیلوگرم خاک و پتاسیم قابل تبادل آن برابر ۲۶۰ میلی گرم در کیلوگرم خاک باشد مقدار توصیه کودی ازت، فسفر و پتاسیم به چه صورت خواهد بود؟

جواب:

توصیه ازت:

بر اساس جدول ۶۶۰ کیلوگرم سولفات آمونیوم در هکتار

اضافه به خاطر شوری آب آبیاری ۸۰= ۲۰*(۶-۱۰) کیلوگرم اضافه کود اوره

تبدیل کود اوره به سولفات آمونیوم ۱۷۶= ۲/۲* ۸۰ کیلوگرم اضافه سولفات آمونیوم

توصیه کود سولفات آمونیوم ۸۳۶=۱۷۶+۶۶۰ کیلوگرم در هکتار

توصیه فسفر:

بر اساس جدول ۱۵۰ کیلوگرم سوپر فسفات تریپل

۳۰ در‌صد اضافه به خاطر بافت سنگین ۴۵ کیلوگرم سوپر فسفات تریپل

توصیه کود سوپر فسفات تریپل ۱۹۵=(۴۵+۱۵۰) کیلوگرم در هکتار

توصیه پتاسیم :

بر اساس جدول ۱۵۰ کیلوگرم سولفات پتاسیم

۳۰ در‌صد اضافه به خاطر بافت ۴۵ کیلوگرم سولفات پتاسیم

اضافه به خاطر شوری آب آبیاری ۱۸۰= ۳۰* (۴- ۱۰) کیلوگرم سولفات پتاسیم

توصیه کود سولفات پتاسیم ۳۷۵= ۱۸۰+۴۵+۱۵۰ کیلوگرم در هکتار

۵-۳- عناصر ریز مغذی

بهترین روش جذب عناصر ریز مغذی، بصورت محلولپاشی است که شامل مخلوطی از سولفات روی( با غلظت ۴ در هزار)، سولفات آهن ( با غلظت ۳ در هزار)، سولفات مس( با غلظت ۲ در هزار) و سولفات منگنز ( با غلظت ۳ در هزار) می‌باشد. توصیه می‌گردد که محلول‌پاشی با مخلوط فوق، حداقل طی ۲ نوبت در مراحل پنجه زنی و ساقه رفتن گندم تکرار گردد.

از بین عناصر مذکور، روی از نقطه نظر اثر بر عملکرد دانه از اهمیت بیشتری برخوردار است. در صورتی که محلولپاشی تنها با سولفات روی انجام گردد، غلظت ۵ در هزار آن توصیه می‌شود.

خلاصه مطالب:

گندم جزو گیاهان نیمه متحمل به شوری است.

شوری باعث کاهش جوانه زنی و تاخیر در سبز شدن بذر گندم می‌شود.

تحمل ارقام مختلف گندم نسبت به شوری متفاوت است.در حال حاضر ارقام روشن، کویر و لاینهای شماره ۴ و ۶ شوری، از مناسبترین ارقام گندم برای کشت در مناطق شور است.

مقدار بذر مورد استفاده برای کشت گندم در شرایط شوری باید بیش از مقدار آن در شرایط غیر شور باشد.

توصیه میگردد در صورت امکان آبیاری های اول و دوم با آب دارای شوری کمتر صورت گیرد تا جوانه زنی گندم بهتر انجام شود.

نوع و مقدار مصرف کودهای شیمیایی در کشت گندم در شرایط شور، باید با دقت و توجه زیاد صورت گیرد.

کود سولفات آمونیوم از مناسبترین کودهای ازته برای زراعت گندم در شرایط شور است.

کود کلرور پتاسیم در شرایط شور توصیه نمی‌گردد و دو منبع سولفات پتاسیم و نیترات پتاسیم قابل توصیه میباشند.

در شرایط شور، گیاه نیاز به پتاسیم بیشتری دارد.