تب برفکی بیماری بسیار واگیری است که تقریباً‌ همه زوج‌سمان از جمله نشخوارکنندگان اهلی را مبتلا می‌کند و باعث خسارات اقتصادی قابل توجهی می‌شود. عامل بیماری تب برفکی ویروسی از خانواده پیکورناویریده و از جنس آفتوویروس است.

مقاومت دربرابر عوامل فیزیکی و شیمیایی

ویروس عامل بیماری تب برفکی از جمله مقاوم‌ترین ویروس‌های شناخته شده در طبیعت است.

دما :‌ویروس عامل تب برفکی با سرد کردن و منجمد کردن زنده می‌ماند (حفظ می‌شود) و در دمای بیش از ۵۰ درجه سانتی‌گراد به طور تصاعدی غیرفعال می‌شود.
pH: ویروس عامل تب برفکی در PH پایین‌تر از ۶ یا بالاتر از ۹ غیرفعال می‌شود.
مواد ضدعفونی کننده :‌هیدروکسید سدیم ۲% ، کربنات سدیم ۴% و اسید سیتریک ۲/۰% ویروس عامل تب برفکی را  غیرفعال می‌کنند. این ویروس نسبت به یدوفورها ،‌ترکیبات چهارتایی آمونیوم ،‌هیپوکلریت و فنل ،‌به ویژه در حضور مواد آلی، مقاوم است.

ماندگاری ویروس

ویروس عامل تب برفکی در گره‌های لنفاوی و مغز استخوان در pH خنثی فعال می‌ماند، اما در عضلات وقتی pH پایین‌تر از ۶ باشد (یعنی پس از طی دوره جمود نعشی) تخریب می‌شود. ویروس عامل تب برفکی در علوفه آلوده و نیز در محیط، ‌بسته به اندازه دما و pH می‌توان بیش از یک ماه زنده بماند.

واگیری و مرگ و میر

تب برفکی، از واگیرترین بیماریهای دامی است که باعث خسارات اقتصادی قابل توجهی می‌شود. میزان مرگ و میر در دامهای بالغ، کم است. اما به دلیل ایجاد میوکاردیت ،‌ میزان مرگ و میر در دامهای جوان زیاد است.

میزبان‌ها

گاوسانان (گاو،گاو کوهان‌دار هندی – زبو –  گاومیش اهلی ،‌یاک –  گاو میش اهلی تبت) ،‌گوسفند،‌بز ، خوک، همه‌ نشخوارکنندگان وحشی و میزان حساسیت شترسانان (شتر، شتر جماز –  شتر تک کوهانه بومی عربستان و شمال آفریقا،‌شتر بی‌کوهان آمریکایی –  لاما،‌شتر بی‌کوهان پشم بلند آمریکایی) کم است.

راه انتقال

ویروس بیماری تب برفکی از راههای مستقیم و غیرمستقیم به شرح زیر انتقال می‌یابد:

–  تماس مستقیم یا غیرمستقیم (ریزقطره‌ها)
– جانداران ناقل (انسان و مانند آن)
– ناقلین بیجان (وسایل نقلیه،‌ابزار کار)
– از طریق هوا،‌به ویژه در مناطق استوایی (تا ۶۰ کیلومتر در خشکی و ۳۰۰ کیلومتر در دریا)

منبع ویروس

منابع ویروس تب برفکی عبارتند از :

–  دامهای بیماری که نشانه‌های درمانگاهی بیماری را نشان می‌دهند یا در دوره کمون قرار دارند.
– ترشحات تنفسی ، بزاق ،‌مدفوع و ادرار ،‌شیر و منی (تا ۴ روز پیش از بروز نشانه‌های درمانگاهی)
– گوشت و آلایشی که pH آن ‌، به کمتر از ۶ کاهش نیافته باشد.
– دامهای ناقل : به ویژه گاو و گاومیش اهلی شده آسیایی ،‌دامهایی که دوره نقاهت پس از بهبود را طی می‌کنند و دامهای واکسینه شده دفع کننده ویروس (ویروس در ناحیه پایینی حلق گاو به مدت ۳۰ ماه و در گاومیش به مدت طولانی‌تر و در گوسفند به مدت ۹ ماه باقی می‌ماند). گاومیش دماغه آفریقا میزبان نگهدارنده اصلی سروتیپ‌های SAT است.

وقوع

بیماری تب برفکی در مناطقی از قاره آسیا، آفریقا،‌ خاورمیانه و آمریکای جنوبی (همه‌گیری‌های انفرادی در مناطق عاری از بیماری) بومی است.

دوره کمون

دوره کمون بیماری تب برفکی از ۲ تا ۱۴ روز متفاوت است.

در مورد انواع واکسن برای تب برفکی چه می دانید؟

نشانه‌های درمانگاهی

–  گاو : نشانه‌های درمانگاهی تب برفکی در گاو به شرح ذیل است :

تب ،‌بی اشتهایی ،‌لرز ‌،کاهش تولید شیر به مدت ۲ تا ۳ روز و سپس صدای ملچ ملوچ لب‌ها،‌ سائیدن دندان‌ها روی یکدیگر، ریزش بزاق (کش‌دار)، لنگش، ‌لگدزدن یا پا بر زمین کوبیدن (به دلیل وجود وزیکول (تاول/آفت) روی مخاط داخلی گونه و بینی و / یا شکاف بین سمی و تاج سم)
پس از ۲۴ ساعت تاول‌ها پاره می‌شوند. گاهی تاول‌ها روی پستان نیز ظاهر می‌شوند.
به طور کلی بیماران ظرف ۸ تا ۱۵ روز بهبود می‌یابند.
عوارض ثانویه ‌: تخریش‌های بیماری زبان آبی،عفونت ثانویه ضایعات، تغییر و بدشکلی سم‌ها،‌ورم پستان و کاهش دائمی تولید شیر، میوکاردیت،‌سقط جنین ،‌مرگ دامهای جوان،‌کاهش مستمر وزن ،‌ناتوانی در کنترل دما

– گوسفند و بز : ضایعات تب برفکی ،‌کمتر مشخص و مشهود است. گاهی ضایعات سم‌ها تشخیص داده نمی‌شوند. ضایعات سکوی دندانی در گوسفند دیده می‌شود. توقف شیردهی در گوسفند و بز، یک چهره درمانگاهی بیماری است. مرگ دامهای جوان.

ضایعات

تاول‌های ریز و درشت روی زبان، سکوی دندانی ،‌لثه، گونه،‌ کام سخت و نرم، لب‌ها،‌سوراخ‌های بینی، پوزه، نوک پستانک‌ها،‌ پستان، شکاف بین سمی و تاج سم
ضایعات پس از مرگ روی پرده‌های ماهیچه‌ای عرضی شکمبه، در لایه عضلانی قلب دامهای جوان (قلب ببری)

تشخیص تفریقی

تب برفکی را باید از دو گروه بیماری تشخیص تفریقی داد :

۱ –  بیماریهایی که از نظر درمانگاهی قابل تفریق با تب برفکی نیستند :
–  التهاب تاولی دهان
۲ –  سایر موارد :
–  طاعون گاوی
– بیماری مخاطی
– رینوتراکئیت عفونی گاوان
– بیماری زبان آبی
– ورم پستان
– التهاب پاپولار گاوان
– اسهال ویروسی گاوان (BVD)

تشخیص آزمایشگاهی

۱ –  روش‌های تشخیص
–  شناسایی ویروس : الایزا / آزمون ثبوت عامل مکمل/جداسازی ویروس : تلقیح یاخته‌های اولیه تیروئید گاوی و یاخته‌های اولیه خوک ،‌یاخته‌های کلیه گوساله و بره،‌ تلقیح رده‌های یاخته‌ای BHK-21 and IB-RS-2 ،‌ تلقیح موش.
–  آزمون‌های سرمی : الایزا/آزمون خنثی‌سازی ویروس

۲ –  نمونه‌برداری و ارسال نمونه
–  نمونه تاول‌ها
نمونه باید :
–  از تاول‌ها نترکیده و یا تازه ترکیده برداشت شود.
– به اندازه کافی و حداقل یک گرم باشد.
– در بافر مخصوص انتقال نمونه تب برفکی (که pH را بین ۲/۷ تا ۴/۷ حفظ می‌کند) و در کنار یخ به آزمایشگاه ارسال گردد.
– فاصله زمانی بین نمونه‌برداری و انجام آزمایشات نباید بیشتر از ۴۸ ساعت باشد.
–  مایع مری- حلقی بوسیله یک میله جام‌دار گلو برداشته شود. نمونه‌ها باید بلافاصله پس از جمع‌آوری،‌ در برودت زیر منهای ۴۰ درجه سانتی‌گراد منجمد شود.

همچنین می توانید در اینجا در مورد فوائد خرخاکی ببینید…